Па пустых вуліцах сяла прыйшоў дахаты стары і. калі пераступіў парог убачыў Марылю, якая, засвяціўшы свечку, малілася перад абразком. Свечка гарэла цьмяна, крышку дрогка, і Вінцэсь падумаў, што кожны бароніцца чым можа – адзін грамніцай, а другі бомбай. Ён зноў узяўся за клямку, чуў, як Марыля спыталася, куды ён ідзе, але не спыніўся і не адказаў. Вінцэсь пайшоў да апусцелых кароўнікаў, збудаваных яго рукамі, рукамі яго суседзяў, адчыніў вароты ў адзін з іх, той самы, які Стэфа прапаноўвала перанесці крыху назад, каб шырэйшай былы плошча.
Вінцэсь Шастак намацаў сена і лёг на яго. Як ён стаміўся за сённяшні дзень, за ўсё жыццё! Ён прыслухаўся да цішыні, і вось раптам яму здалося, што ён чуе, як жуюць каровы сечку, як уся вялікая і добра збудаваная будыніна напаўняецца жывымі і знаёмымі гукамі нядаўняга мінулага. Ён узняў галаву, і зноў усё сціхла, ён зірнуў на сінія вокны, узняўся, прайшоў кароўнік з канца ў канец, выйшаў і глянуў на неба – там наскія зоры паказвалі, што скора поўнач. Недзе ў багне Мазурскіх балотаў згнілі братавы косці, недзе старыя, збітыя гітлераўцамі Сяргеевы косці ляжаць пад зямлёй, недзе туляюцца па лясах яго родныя, недзе б’юцца сыны і дочкі за свабоду, а ён, Вінцэсь Шастак, мусіць дагаджаць ворагу. Стары кінуў позірк на збудаванае сваімі рукамі, пайшоў да каморы, дзе хавалася ўсялякае начынне, ботам бразнуўся ў бітон з газай…
У цемры яму здалося, што пры гэтым глухім стукаце аб жалеза гайсанулі агеньчыкі…
Не,не! Не агеньчыкі, а жывыя катышы з сонца – скок-паскок катыш, ці далёка ляціш? Недалёка ляту, ганю злу бяду, ад вас напасце, а да вас шчасце… Па застрэшшы, у волмах пахкае канюшыны, у свірнах, у стайнях, у кароўніках гараць сонцы, разгараюцца ў полымя, шугаюць языкамі ва ўсе бакі, і ўжо няма сіняй ночы, няма неўтрапёнай цішыні…
І калі Вінцэсь сеў, стомлены, за стол і апусціў цяжкую галаву на вялікія свае рукі і адчуў, як шкада рашаць сваё, Марыля падышла да яго і ціха сказала: “Так трэба, Віця, не бядуй!..” Потым яны разам з усімі гасцілаўцамі беглі на пажар. Каб не даць агню перакінуцца на сяло. Мітусіліся паміж сялян “чорныя бобікі”, з мястэчка прыехалі зялёнаформенныя – і ў тую ноч. Скарыстаўшы пярэпалах, партызаны выйшлі з лесу, напалі на гарнізон, бой цягнуўся аж да світання.
Свободное копирование
